Σάββατο πρωί, στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς μου, η ουρά στα τυριά παρακολουθεί με εκφράσεις αμηχανίας την περίπου τρίχρονη πιτσιρίκα που σέρνεται απαρηγόρητη στα πατώματα και ζητάει τη μαμά της. Κάνω το λάθος να εμπλακώ στην αναζήτησή της, αλλά με πληροφορούν ότι στέκεται στο τέλος της γραμμής. Την κοιτάζω. Δείχνει να την ενοχλεί περισσότερο ότι το νούμερο 98, που έχει κόψει, αργεί ακόμη, παρά το ότι το σπλάχνο της σπαράζει, γλείφοντας τα πλακάκια για να τραβήξει την προσοχή της. Εγκλημα ή μέθοδος διαπαιδαγώγησης;
Το σωστό και το λάθος στο κεφάλαιο «Παιδί» σηκώνει μεγάλη συζήτηση και ακόμη μεγαλύτερη διαμάχη. Οπως αυτή που προκάλεσε η Κινέζα Εϊμι Τσούα με το βιβλίο της «Μητέρα τίγρη» (εκδ. Παπαδόπουλος). Επειδή έγραψε πως «αντίθετα με την αμερικανίδα μητέρα που πανηγυρίζει στις κερκίδες την επιτυχία του τέκνου της, η κινέζα μητέρα πιστεύει ότι (1) τα σχολικά καθήκοντα προέχουν πάντα, (2) οποιοσδήποτε βαθμός εκτός από το άριστα είναι ένας κακός βαθμός, (3) τα παιδιά σου πρέπει να είναι δύο χρόνια μπροστά από τους συμμαθητές τους στα μαθηματικά…» και άλλα παρεμφερή που εν ολίγοις θέλουν τη μητέρα μια Σπαρτιάτισσα να πολεμάει για να μεγαλώσει επιτυχημένα παιδιά.
Στον αντίποδα βρίσκεται ο δυτικός τρόπος ανατροφής που συνοψίζεται στο «Bringing Up Bébé» της Αμερικανίδας Πάμελα Ντράκερμαν, μιας ρεπόρτερ που βρέθηκε να ζει στο Παρίσι και θαύμασε τη σοφία των Γαλλίδων όσον αφορά την ανατροφή των τέκνων τους. Ο κανόνας στη Γαλλία, συμπεραίνει, είναι η χαλαρότητα. Το σωστό για ένα μωρό δεν είναι να πέσεις με τα μούτρα επάνω του, αλλά να συμπεριφερθείς σαν να μην έχει αλλάξει τίποτε στη ζωή σου. Ετσι, από τους πρώτους κιόλας μήνες, θα αναγκάσεις το παιδί να ενταχθεί εκείνο στον τρόπο με τον οποίο ζεις. Ο θηλασμός εδώ δεν κρίνεται απαραίτητος, το πρώτο μέλημά σου πρέπει να είναι η επιστροφή στον σέξι εαυτό σου και όταν κλαίει το βρέφος δεν τρέχεις να το πάρεις αγκαλιά. Γενικότερα, πριν από κάθε απαίτηση του παιδιού, γκρίνια, παροξυσμό κτλ., εσύ κάνεις ενός λεπτού παύση. Οι σωστοί γονείς, καταλήγει η Ντράκερμαν, είναι αυτοί που δεν τρέχουν να ικανοποιήσουν κάθε καπρίτσιο, που δεν αντιδρούν νευρωτικά και που με το παράδειγμά τους διδάσκουν υπομονή και πειθαρχία τα πιτσιρίκια, ώστε και εκείνα στη συνέχεια να κάθονται ήσυχα στο τραπέζι, στις κοινωνικές εκδηλώσεις, στον παιδικό σταθμό.
Αν και αρχικά η δυτική πρακτική φαίνεται πιο εύπεπτη και συμπαθητική στα μάτια μιας ελληνίδας μαμάς, σε μια δεύτερη ανάγνωση, θεωρώ ότι δεν απέχει και πολύ από τη μέθοδο των κινέζικων βασανιστηρίων. Με την έννοια ότι είναι και οι δύο προμελετημένες, άρα απουσιάζει ο αυθορμητισμός, και αρκούντως χειραγωγικές. Κατανοώ ότι και οι δύο προκύπτουν από τη γονεϊκή αγάπη και τον ύψιστο στόχο της ευτυχίας των παιδιών. Δεν αμφισβητώ, επίσης, το γεγονός ότι ως γονιός οφείλεις να κάνεις μερικές φορές την καρδιά σου πέτρα και να ακολουθήσεις τον τραχύ τον δρόμο, ώστε τα παιδιά να μάθουν τα απαραίτητα για την ολοκλήρωσή τους όρια. Αλλά για πόση ώρα μπορείς να αφήσεις ένα μωρό να κλαίει χωρίς να πας κοντά του; Και πώς μπορείς να προσποιηθείς ότι η ζωή σου κυλάει φυσιολογικά με τον ερχομό του πρώτου σου παιδιού, όταν μοιάζει με βομβαρδισμένη πολιτεία; Και εν τέλει, αν ο σκοπός αγιάζει τα μέσα, και θες πράγματι να είσαι μια σωστή μητέρα, γιατί να μη βάλεις για λίγο στην άκρη το σέξι, στενό τζιν σου, προκειμένου να θηλάσεις λίγους μήνες το μωρό σου;
Οι οδηγοί συμβουλών δεν μου ταιριάζουν. Προτιμώ να ακούσω κάποιες μητέρες που έχουν παιδιά σε λίγο μεγαλύτερη ηλικία ή κάποιες που εμπιστεύομαι για τη λιακάδα του μυαλού τους. Το σωστό και το λάθος στη διαπαιδαγώγηση δεν χρήζει θεωρητικής αντιμετώπισης. Το ευκολότερο πράγμα είναι να κρίνεις και να συμβουλεύσεις κάποιον πώς να μεγαλώσει το παιδί του, το δυσκολότερο να το κάνεις. Κάθε παιδί είναι διαφορετικό και κάθε μαμά επίσης, αφού κάποτε υπήρξε παιδί. Δεν ξέρω αν μιλάω σωστά ούτε αν κάνω το σωστό ως μαμά. Εχω συνέχεια αμφιβολίες, αλλά μαθαίνω να ζω μαζί τους. «Δεν πειράζει, δεν έγινε τίποτε, όλα τα παιδάκια χτυπάνε πού και πού, όταν αρχίσουν να σηκώνονται» της λέω, παίρνοντάς την αγκαλιά ύστερα από μια θεαματική τούμπα. Περιμένω τις αντιδράσεις της. Συνήθως, έπειτα από λίγο σταματάει να σκούζει, ξεχνιέται και ζητάει να συνεχίσει την ξέφρενη πορεία της προς αυτό που είχε ξεκινήσει. Αν αυτό δεν πιάσει, δεν θα είμαι τόσο cool και φοβάμαι ότι ούτε θα μπορέσω να γίνω αυστηρή. Το βασικό πρόβλημα – και η πρόκληση – στη σχέση γονιών - παιδιών είναι ότι οι μεν δοκιμάζουν πάνω στους ανυποψίαστους δε. Και εν τέλει δοκιμάζονται. Οι δε είναι εκείνοι που στο τέλος θα τους κρίνουν. Και θα είναι πάντοτε οι πιο αυστηροί και ενίοτε οι πιο δίκαιοι. Ανευ εγχειριδίων. Το αντέχετε;
Το σωστό και το λάθος στο κεφάλαιο «Παιδί» σηκώνει μεγάλη συζήτηση και ακόμη μεγαλύτερη διαμάχη. Οπως αυτή που προκάλεσε η Κινέζα Εϊμι Τσούα με το βιβλίο της «Μητέρα τίγρη» (εκδ. Παπαδόπουλος). Επειδή έγραψε πως «αντίθετα με την αμερικανίδα μητέρα που πανηγυρίζει στις κερκίδες την επιτυχία του τέκνου της, η κινέζα μητέρα πιστεύει ότι (1) τα σχολικά καθήκοντα προέχουν πάντα, (2) οποιοσδήποτε βαθμός εκτός από το άριστα είναι ένας κακός βαθμός, (3) τα παιδιά σου πρέπει να είναι δύο χρόνια μπροστά από τους συμμαθητές τους στα μαθηματικά…» και άλλα παρεμφερή που εν ολίγοις θέλουν τη μητέρα μια Σπαρτιάτισσα να πολεμάει για να μεγαλώσει επιτυχημένα παιδιά.
Στον αντίποδα βρίσκεται ο δυτικός τρόπος ανατροφής που συνοψίζεται στο «Bringing Up Bébé» της Αμερικανίδας Πάμελα Ντράκερμαν, μιας ρεπόρτερ που βρέθηκε να ζει στο Παρίσι και θαύμασε τη σοφία των Γαλλίδων όσον αφορά την ανατροφή των τέκνων τους. Ο κανόνας στη Γαλλία, συμπεραίνει, είναι η χαλαρότητα. Το σωστό για ένα μωρό δεν είναι να πέσεις με τα μούτρα επάνω του, αλλά να συμπεριφερθείς σαν να μην έχει αλλάξει τίποτε στη ζωή σου. Ετσι, από τους πρώτους κιόλας μήνες, θα αναγκάσεις το παιδί να ενταχθεί εκείνο στον τρόπο με τον οποίο ζεις. Ο θηλασμός εδώ δεν κρίνεται απαραίτητος, το πρώτο μέλημά σου πρέπει να είναι η επιστροφή στον σέξι εαυτό σου και όταν κλαίει το βρέφος δεν τρέχεις να το πάρεις αγκαλιά. Γενικότερα, πριν από κάθε απαίτηση του παιδιού, γκρίνια, παροξυσμό κτλ., εσύ κάνεις ενός λεπτού παύση. Οι σωστοί γονείς, καταλήγει η Ντράκερμαν, είναι αυτοί που δεν τρέχουν να ικανοποιήσουν κάθε καπρίτσιο, που δεν αντιδρούν νευρωτικά και που με το παράδειγμά τους διδάσκουν υπομονή και πειθαρχία τα πιτσιρίκια, ώστε και εκείνα στη συνέχεια να κάθονται ήσυχα στο τραπέζι, στις κοινωνικές εκδηλώσεις, στον παιδικό σταθμό.
Αν και αρχικά η δυτική πρακτική φαίνεται πιο εύπεπτη και συμπαθητική στα μάτια μιας ελληνίδας μαμάς, σε μια δεύτερη ανάγνωση, θεωρώ ότι δεν απέχει και πολύ από τη μέθοδο των κινέζικων βασανιστηρίων. Με την έννοια ότι είναι και οι δύο προμελετημένες, άρα απουσιάζει ο αυθορμητισμός, και αρκούντως χειραγωγικές. Κατανοώ ότι και οι δύο προκύπτουν από τη γονεϊκή αγάπη και τον ύψιστο στόχο της ευτυχίας των παιδιών. Δεν αμφισβητώ, επίσης, το γεγονός ότι ως γονιός οφείλεις να κάνεις μερικές φορές την καρδιά σου πέτρα και να ακολουθήσεις τον τραχύ τον δρόμο, ώστε τα παιδιά να μάθουν τα απαραίτητα για την ολοκλήρωσή τους όρια. Αλλά για πόση ώρα μπορείς να αφήσεις ένα μωρό να κλαίει χωρίς να πας κοντά του; Και πώς μπορείς να προσποιηθείς ότι η ζωή σου κυλάει φυσιολογικά με τον ερχομό του πρώτου σου παιδιού, όταν μοιάζει με βομβαρδισμένη πολιτεία; Και εν τέλει, αν ο σκοπός αγιάζει τα μέσα, και θες πράγματι να είσαι μια σωστή μητέρα, γιατί να μη βάλεις για λίγο στην άκρη το σέξι, στενό τζιν σου, προκειμένου να θηλάσεις λίγους μήνες το μωρό σου;
Οι οδηγοί συμβουλών δεν μου ταιριάζουν. Προτιμώ να ακούσω κάποιες μητέρες που έχουν παιδιά σε λίγο μεγαλύτερη ηλικία ή κάποιες που εμπιστεύομαι για τη λιακάδα του μυαλού τους. Το σωστό και το λάθος στη διαπαιδαγώγηση δεν χρήζει θεωρητικής αντιμετώπισης. Το ευκολότερο πράγμα είναι να κρίνεις και να συμβουλεύσεις κάποιον πώς να μεγαλώσει το παιδί του, το δυσκολότερο να το κάνεις. Κάθε παιδί είναι διαφορετικό και κάθε μαμά επίσης, αφού κάποτε υπήρξε παιδί. Δεν ξέρω αν μιλάω σωστά ούτε αν κάνω το σωστό ως μαμά. Εχω συνέχεια αμφιβολίες, αλλά μαθαίνω να ζω μαζί τους. «Δεν πειράζει, δεν έγινε τίποτε, όλα τα παιδάκια χτυπάνε πού και πού, όταν αρχίσουν να σηκώνονται» της λέω, παίρνοντάς την αγκαλιά ύστερα από μια θεαματική τούμπα. Περιμένω τις αντιδράσεις της. Συνήθως, έπειτα από λίγο σταματάει να σκούζει, ξεχνιέται και ζητάει να συνεχίσει την ξέφρενη πορεία της προς αυτό που είχε ξεκινήσει. Αν αυτό δεν πιάσει, δεν θα είμαι τόσο cool και φοβάμαι ότι ούτε θα μπορέσω να γίνω αυστηρή. Το βασικό πρόβλημα – και η πρόκληση – στη σχέση γονιών - παιδιών είναι ότι οι μεν δοκιμάζουν πάνω στους ανυποψίαστους δε. Και εν τέλει δοκιμάζονται. Οι δε είναι εκείνοι που στο τέλος θα τους κρίνουν. Και θα είναι πάντοτε οι πιο αυστηροί και ενίοτε οι πιο δίκαιοι. Ανευ εγχειριδίων. Το αντέχετε;
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΒΗΜΑDONNA και στη συνέχεια στο site του στις 18/6/2012
http://www.tovima.gr/vimadonna/mother/article/?aid=462931
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου